Rehberler

Medyanın çocuk haklarını koruma ve tanıtmadaki rolü nedir? Medyada çocuk katılımı nasıl sağlanır? Sokak çocukları, çocuk işçiler, çocuk istismarı, kanunla ihtilafa düşmüş çocuklar, silahlı çatışmalardaki çocuklar ve erken yaşta zorla evlendirilmiş çocuklar gibi hassas konularda haber yaparken dikkat edilmesi gereken etik ilkeler neler? Rehberler bölümünde çocuklarla ilgili, çocuk odaklı haber yapmak isteyen gazetecilere yönelik yukarıdaki sorulara cevap vermek amacıyla hazırlanmış kaynaklara ulaşabilirsiniz.

Çocuk Güvenliği Uygulama Rehberi

Hayata Destek Derneği

Ağustos 2023, Türkçe

Ağustos 2023

Türkçe

Hayata Destek Derneği, Çocuk Güvenliği Uygulama Rehberini yayınladı. Rehber, çocuklarla çalışan kurumlara çocuk güvenliği konusunda bir yol haritası sunmayı amaçlıyor ve çocuk güvenliği mekanizmalarıyla ilgili pratik bilgiler veriyor. Rehber, çocuk güvenliği konusunun anlaşılmasına zemin hazırlayacak bilgileri ve örnek uygulamaları içeriyor. Gözde Kazaz editörlüğünde hazırlanan rehberin grafik tasarımları Ayça Kale Efe’ye ait. Rehberin içerik geliştirme ve danışmanlığını […]

İnsan Hakları Gazeteciliği – Çocuklar

Gazeteciler Cemiyeti

2021, Türkçe

2021

Türkçe

Gazeteciler Cemiyeti’nin düzenlediği, İnsan Hakları Gazeteciliği – Çocuklar” eğitim modülünde, Gazeteci Mustafa Hoş, gazetecilik hak ve bildirgelerindeki “çocuk” tanımını, çocuk haberciliği etik ilkelerini, çocuk haklarının yasal tanımlarını, çocuk haberlerinde dikkat edilmesi gereken noktaları ve unutulma hakkı gibi pek çok konuyu GC Akademi’de aktarıyor.  

Anne, Baba, Öğretmen ve Medya Çalışanları için: Çocuk Hakları ve Medya

Çocuk Vakfı

2011, Türkçe

2011

Türkçe

Çocuk, çocuk hakları ve medya, kavramlarının evreni çok geniş. Dünya nüfusunun üçte ikisi çocuk. Her medeniyet dairesinde yaşanan çocukluk, dün olduğu gibi bugün de farklı. Çocuk haklarının gündeme gelmesi, yalnızca çocukla sınırlı olmayan, aynı zamanda dünyanın geleceğiyle ilgili kaygıya da dayanıyor. BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin geniş katılımla kabulü de, bu iki kaygının belgesi olarak kabul […]

Çocuğa Yönelik Cinsel İstismar ve Hak Odaklı Habercilik

Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği

2020, Türkçe

2020

Türkçe

Medyada kullanılan dil ve görseller hem çocuklara hem de cinsel istismara dair algımızı etkiler. Hatalı, yanlış ve çocuğun üstün yararını gözetmeyen habercilik anlayışının yol açtığı zarar, temelde tüm çocukları ve toplumu ilgilendirir. Bu nedenle medya dili ve yaklaşımının hem cinsel istismarın önlenmesinde hem de istismar sonrası destek sürecinde önemli bir rolü vardır. Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği, çocuk […]

Çocuklara Yönelik Cinsel İstismar Haberlerinin Yazımında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Defne Sarıöz

,

Elmalı Davası’nda, gizli kalması gereken belgelerin ortalığa saçılması, (Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Derya Yanık, 5 Temmuz’da ne ses kayıtlarının ne de çizimlerin söz konusu davaya ait olduğunu açıkladı, müdahil avukatlar ise aksini iddia ediyor) avukatların ve ruh sağlığı uzmanlarının uyarılarını beraberinde getirdi. Söz konusu belgelerin internette hızla yayılmasının ardından, pek çok deneyimli gazetecinin de yaptıkları yayın ve paylaşımlarda […]

Meraklı Çocuklar İçin Koronavirüs Rehberi

İnformel Eğitim-çocukistanbul

Mart 2020, Türkçe

Mart 2020

Türkçe

Koronavirüs, tüm dünyada büyük bir endişe ve karışıklığa neden oldu. Herkesin soruları var: “Koronavirüs nedir? Kendimi, ailemi nasıl koruyabilirim?”, “Evde kalmak gerçekten gerekli mi?” Doktorlar, bilim insanları bu soruların yanıtları için yoğun biçimde çalışıyorlar. Sadece yetişkinlerin değil, aynı zamanda çocukların da yanıtlanmasını beklediği daha pek çok sorusu var. İşte bu nedenle “Meraklı Çocuklar İçin Koronavirüs Rehberi” […]

Çocuklar için Koronavirüs Rehberi: Virüs Nedir? Ne Yapmalıyız?

Life Science Dergisi

Mart 2020,

Mart 2020

Çin’in Wuhan kentinde 31 Aralık 2019’da ortaya çıkan yeni tip koronavirüs olan ve Covid-19 adı verilen virüs dünya çapında çeşitli önlemleri gerektiriyor. Life Science dergisinin çocuklar için hazırladığı rehberi aktarıyoruz: Virüs nedir? Bir virüs, görebildiğiniz her şeyden çok daha küçük bir mikroptur. Virüsler bizi hasta edebilir ancak kendi başlarına bir şey yapamaz. Hayatta kalmak için […]

Eğitimcilere Yönelik Çocuk İşçiliği ve Ayrımcılıkla Mücadele Rehberi

Bilgi Üniversitesi Çocuk Çalışmaları Birimi ve Göç Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi

Haziran 2019, Türkçe

Haziran 2019

Türkçe

Hangi sosyo-ekonomik statüden gelirse gelsin tüm çocukların eğitime gerçek anlamda katılımını sağlamak mümkün müdür? Eğitimciler sınıftaki tüm çocukların öğrenmeye dayalı farklı ihtiyaçlarını nasıl karşılayabilir? Yoksul ailelerden gelen çocuklar için önemli bir risk olan çocuk işçiliği konusunda eğitimciler ne yapabilir? Bu sorulara cevaplar oluşturmak ve çocuk işçiliğiyle mücadele konusuna ilişkin çeşitli etkinlikleri eğitimcilerin kullanımına sunmak üzere hazırlanan “Kapsayıcı ve Katılımcı Okullar […]

Suriyeli Çocukların Eğitimine Dair: Psikososyal Destek Kılavuzu

Afet ve Acil Durumlarda Kurumlar Arası Ağ (INEE)

Şubat 2019, Türkçe

Şubat 2019

Türkçe

Çocuk hakları alanında çalışma yürüten Mavi Kalem Derneği, Suriyeli Çocukların Eğitimine Dair Model Oluşturma Projesi kapsamında Afet ve Acil Durumlarda Kurumlar Arası Ağ’ın (INEE) eğitimcilere yönelik uluslararası bir kaynak olan Psikososyal Destek Kılavuzu’nun Türkçe adaptasyonunu  yayınladı. Bu çalışma, Uluslararası bir kaynak olan INEE Psikososyal Destek Kılavuzu’nun Türkiye’de Suriyeli çocukların eğitimini psikososyal destek ve sosyal duygusal […]

Uluslararası Çocuk İstismarından Korunma Kılavuzu

Uluslararası Çocuk Merkezi

Nisan 2019, Türkçe

Nisan 2019

Türkçe

Uluslararası Çocuk Merkezi “Çocukların Cinsel Sömürü ve Cinsel İstismardan Korunması İçin Terimler ve Kavramlar Kılavuzu”nu Türkçe’ye kazandırdı. Çocukların sömürü ve istismardan korunmaları için doğru ve ortak bir dil kullanımını amaçlayan, ECPAT International girişimiyle “Kuruluşlar Arası Çalışma Grubu” tarafından oluşturulan ve 28 Ocak 2016 tarihinde Lüksemburg’da kabul edilen “Çocukların Cinsel Sömürü ve Cinsel İstismardan Korunması Terimler ve Kavramlar Kılavuzu” […]

bianet Haberde Çocuk Elkitabı

Umay Aktaş Salman

Nisan 2018, Türkçe, Kürtçe

Nisan 2018

Türkçe, Kürtçe

bianet Haberde Çocuk/Çocuk Odaklı Habercilik Elkitabı Çocuk Odaklı HabercilikKütüphanesinde yerini aldı. Çevrimiçi olarak yayınladığımız elkitabını Umay Aktaş Salman yazdı, Ezgi Koman ise yayına hazırladı. Kürtçe olarak da “Nûçe û Zarok/ Pirtûka Destan a Nûçegihaniya Zarokparêz” ismiyle yayınlanan rehberin çevirisini arkadaşlarımız bianet Kurdî editörleri Murat Bayram ve Ferid Demirel ile bianet stajyerlerinden Abdülselam Yıldırım gerçekleştirdi. Çocuk Odaklı […]

Çocuklar İçin Hayvan Hakları ve Türcülük

Hayvan Hakları İzleme Komitesi (HAKİM)

Eylül 2018, Türkçe

Eylül 2018

Türkçe

Hayvan Hakları İzleme Komitesi’nin (HAKİM) 2016 yılında başlattığı “Çocuklar İçin Hayvan Hakları ve Türcülük” atölye modeli bu alanda çalışanlar için iyi bir açık kaynak. Atölye modeli, çocukların hayvanlarla daha eşitlikçi bir ilişki kurmaları ve türcü düşüncenin sorgulanabileceği fikrinin, hayvan hakları ekseninde oyun, tartışma ve ortak öğrenme modelleriyle 8-12 yaş aralığındaki çocuklarda yerleşmesine katkıda bulunmayı hedefliyor. […]

Çocuk İhmali ve İstismarı Hakkında Haber Yapacak Gazeteciler İçin Tavsiyeler

Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi (CDC)

2016, Türkçe

2016

Türkçe

Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi (CDC) ABD’nin Sağlık ve İnsan Hizmetleri Dairesi’nin, kamu sağlığı ve kamu güvenliğinin sağlanması konusunda faaliyet gösteren bir birimi. Çocuk ihmali ve istismarı konusunda da çalışmalar yapan birim, çocuklarla ilgili sağlıklı bir çalışma için medya desteğinin de vazgeçilmez olduğunu düşünüyor. Bu noktadan hareketle hazırlanmış rehber, çocuk ihmali ve istismarı hakkında haber yapacak […]

Erken Çocukluk Dönemini İşleyen Gazeteciler İçin Tavsiyeler

BMSG, Oregon Health & Science University- Portland State University School of Public Health

2018, Türkçe, İngilizce

2018

Türkçe, İngilizce

Berkeley Media Studies Group ve Oregon Health & Science University-Portland State University School of Public Health tarafından 2018’de yayımlanan rehber, erken çocukluk hakkında haber yapacak gazeteciler için yenilikçi ve kapsamlı bir harita sunuyor. Metin, İsveç Uluslararası Kalkınma İşbirliği Ajansı (SIDA) mali desteği ile yürütülen Çocuk Odaklı Habercilik Projesi kapsamında IPS İletişim Vakfı/ bianet tarafından Türkçe’ye […]

Gazeteciler İçin Çocuk Hakları Elkitabı

UNICEF Güney Afrika

2003, İngilizce

2003

İngilizce

Güney Afrika’da yürütülen Medya Gözlem Projesi sonucunda UNICEF tarafından hazırlanan elkitabı, çocuklar ile ilgili çocuk haklarını gözeterek haber yapmayı düşünen gazeteciler için yol gösterici olmayı hedefliyor. İçerisinde Güney Afrika’da çocukların haklarına dair kanunlar ve çocuklarla çalışacak gazetecilerin uyması gereken temel gazetecilik etiği hakkında bilgiler yer alıyor. Ayrıca elkitabında çocuklar ile ilgili sağlık, eğitim, aile, ayrımcılık, […]

Çocuk İhmali ve İstismarı Hakkında Haber Yapacak Gazeteciler İçin Pratik Tavsiyeler

Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi (CDC)

2016, İngilizce

2016

İngilizce

Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi (CDC) ABD’nin Sağlık ve İnsan Hizmetleri Dairesi’nin, kamu sağlığı ve kamu güvenliğinin sağlanması konusunda faaliyet gösteren bir birimi. Çocuk ihmali ve istismarı konusunda da çalışmalar yapan birim, çocuklarla ilgili sağlıklı bir çalışma için medya desteğinin de vazgeçilmez olduğunu düşünüyor. Bu noktadan hareketle hazırlanmış rehber, çocuk ihmali ve istismarı hakkında haber yapacak […]

Çocuklara Yönelik Şiddet Verilerinin Toplanmasında İkilemler ve Riskler

UNICEF

2012, İngilizce

2012

İngilizce

UNICEF tarafından yayınlanan rehber çocuklara yönelik şiddet verilerinin toplanması sırasında uyulması gereken etik ilkeler, sorunlar ve çözümleri içeriyor.  Bu alanda yapılmış kaynakların taramasıyla ve yeniden değerlendirilmesiyle oluşturulan rehber aşağıdaki bölümlerden oluşuyor: Çalışmanın tanıtımı ve amaçları Taramanın kapsamı ve metodolojisi Çocuğa yönelik şiddet ile ilgili hazırlanmış rehberler, kurallar ve standartlar Çocuğa yönelik şiddet araştırmalarında yer verilen […]

Çocuklara İlişkin Yayın İlkeleri Rehberi

BBC

Ağustos 2004, Türkçe

Ağustos 2004

Türkçe

BBC tarafından hazırlanan bu rehber, çocuklarla çalışırken ve çocuklarla ilgili konularda haber yaparken, BBC çalışanlarının uyması gereken etik ilkeleri bir araya getiriyor. Çocukların ve genç insanların refahının korunmasına ilişkin sorumluluğu uygulamada personelini desteklemek için hazırlanan Çocuk Koruma Politikasında, 15 yaşın altındaki her birey çocuk olarak; 15, 16,17 yaşındaki bireyler ise genç olarak tanımlanıyor. Genel yayın […]

Çocuk Odaklı Habercilik

Derleyen: Sevda Alankuş

Haziran 2007, Türkçe

Haziran 2007

Türkçe

“Dünya nüfusunun üçte ikisinden fazlasını oluşturdukları halde medyanın kapsadığı konuların yüzde beşinden azı çocuklarla ilgili. Medya çocukları haber konusu yaptığında ise bu çocuk fuhuşu, organ kaçakçılığı, cinsel istismar, eğitim ve sağlık hizmetlerinden mahrum bırakılmaları çocuk emeği sömürüsü, sokak çocukları yakınlar tarafından cinsel taciz, babanın ya da öğretmenlerin cinsel tacizi gibi konular da oluyor. Türkiye’deki durum […]

Çocuk Hakları ve Gazetecilik Uygulamaları: Hak Temelli Perspektif

UNICEF

2007, Türkçe

2007

Türkçe

Eğitim sürecindeki muhabirlere yönelik UNICEF tarafından hazırlanan bu rehber amaç olarak çocuk haklarını takdir eden ve bu haklara saygı gösteren, sorumluluk sahibi haber muhabirliği becerileri geliştirmeye yardımcı olacak kavram ve bilgileri sunmayı hedefliyor. “Çocuk Haklarına Giriş” başlıklı birinci ünite, hakları anlamanın neden bu kadar önemli olduğu konusunda arka plan bilgisi vererek çocuklarla ilgili haberlerde ortaya […]

Medya ve Çocuk Hakları

UNICEF, Mediawise

Ocak 2005, İngilizce

Ocak 2005

İngilizce

Mediawise ve UNICEF iş birliği ile hazırlanan bu rehber, medya çalışanlarına çocuklarla ilgili haberler yaparken nasıl çocuk haklarını ve çocukların katılımlarını teşvik edici bir yöntem izleyebileceklerini göstermek amacıyla hazırlanmış. Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin maddelerini temel olarak benimseyen bu çalışma medya çalışanları için kendi pratiklerinin ve bağlı oldukları medya kuruluşunun ne derece çocuk haklarını koruyucu […]

Televizyon Habercileri İçin Rehber

RTÜK, TVYD

2009, Türkçe

2009

Türkçe

Televizyon habercileri için Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) ile Televizyon Yayıncıları Derneği (TVYD) tarafından hazırlanan bu kapsamlı rehber yayıncılık sektörü için bir etik davranış zemini oluşturmayı amaçlıyor. İki yıllık bir çalışma sonucunda ortaya çıkan bu kılavuz çevre haberciliğinden yargı haberciliğine, çocuk haberciliğinden kadın odaklı haberciliğe birçok konuya değiniyor. Çocukların habere konu edilmesiyle ilgili başlıkta […]

Çocuk Hakları ve Medya: Çocukları Doğru Bağlama Koymak

Uluslararası Gazeteciler Federasyonu (IFJ)

Ocak 2002, İngilizce

Ocak 2002

İngilizce

Uluslararası Gazeteciler Federasyonu (IFJ) tarafından hazırlanan bu rehber yaygın medya kuruluşlarının çocukları yalnızca sömürü, istismar ve sansasyonel haberlerde dahil etmesine bir tepki olarak ortaya çıkmış. Rehber, medya çalışanlarının çocuklar ile ilgili haberler yaparken çocuğun mahremiyetinin korunması, çocuğun katılımını sağlamaya çalışması, çocuğun olası zararlardan korunması gibi sorumluluklarının olduğunu belirtiyor. Medyanın çocuk hakları konusundaki farkındalığın artmasında sahip […]

Çocuk Hakları ve Gazetecilik Pratikleri: Hak Temelli Yaklaşım

Michael Foley, Noirin Hayes, Brian O'Neill

Nisan 2008, İngilizce

Nisan 2008

İngilizce

Bu kitapçığın amacı çocuk haberciliği ile ilgili önemli kavramların ve çocuk haklarının ön planda tutulduğu haber yapma pratikleri kazandıracak bilgilerin gazetecilik öğrencilerine sunulması olarak belirtiliyor. Dublin Teknoloji Enstitüsü’nden Michael Foley, Noirin Hayes and Brian O’Neill tarafından kaleme alınan metin kapsayıcı bir çocuk odaklı habercilik haritası çiziyor. İki Üniteden oluşan kitapçıkta şu başlıklar yer alıyor: Ünite […]

Çocuklar ve Medya: Gazeteciler İçin Elkitabı

UNICEF

Haziran 2007, İngilizce

Haziran 2007

İngilizce

UNICEF tarafından 2007 yılında yayınlanan elkitabı çocuklarla ilgili konularla uğraşırken dikkat edilmesi gereken bir takım etik konular hakkında rehberlik sağlamayı amaçlıyor. Hedef kitlesi medya çalışanları olan bu rehber aynı zamanda çocukluk ve ergenlik dönemindeki kişilerle çalışırken kullanılan yaklaşımların anlatıldığı bir metodoloji kitapçığı olarak hazırlanmış. Rehberin içinde engelli olan, ayrımcılığa uğrayan, dağılmış ailelerde yaşayan çocuklar ile […]

Çocuklar İçin ve Çocuklarla Birlikte Yapılan Çalışmalarda Etik İlkeler

Uluslararası Çocuk Merkezi

2017, Türkçe

2017

Türkçe

Uluslararası Çocuk Merkezi (ICC/UÇM) tarafından hazırlanan bu rehber çocuklar için ve çocuklarla birlikte yapılan çalışmalarda bağlı kalınması gereken etik ilkeler konusunda yol gösterici bir nitelik taşıyor. Çocukların kendilerini ilgilendiren konulardaki kararlara katılımı, kendilerini ifade etmeleri, görüşlerinin dikkate alınması bir insan hakkı. Ancak, çocukların bu süreçlere katılımının sağlanması tek başına yeterli olmayacağı gibi, bazı uygulamalar ve […]

Gazeteciler İçin Bir Rehber: Çocuk ve Travma

Dart Center

2006, Türkçe

2006

Türkçe

Kolombiya Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü tarafından kurulan Dart Merkezi’nin hazırladığı bu rehber sokak suçu, aile içi şiddet, doğal afet, savaş veya insan hakları ihlalleri gibi travmatik konularda çocuklar ile nasıl röportaj yapılması gerektiğiyle ilgili gazetecilere yol gösteriyor. Travmatik konularda haber yapmanın bilgi, yetenek ve destek gerektirdiğini savunan merkez dünyanın dört bir yanındaki gazetecilere bu zorluğun üstesinden […]